Quốc ca của Ba Lan (Hymn Polski) có tên là “Mazurek Dąbrowskiego”. Lời bài hát được viết bởi nhà văn Józef Wybicki vào năm 1797. Giai điệu được dựa trên nhạc dân gian và đến nay vẫn không ai biết tác giả là ai. Kể từ năm 1927, bài hát này trở thành quốc ca chính thức của nước Cộng hòa Ba Lan.
Để nghe giai điệu bài hát, bạn đọc có thể truy cập vào video Youtube (Tuy chỉ hát hai khổ đầu nhưng rõ lời và rất dễ nghe).
Khổ một:
Jeszcze Polska nie zginęła,
(Đất nước Ba Lan chưa diệt vong
Chừng nào chúng ta vẫn còn sống
Những nơi nào quân thù chiếm đóng
Ta giương kiếm quyết giành về tay)
“Jeszcze Polska nie zginęła. Kiedy my żyjemy.”
Bài hát được viết hai năm sau khi Ba Lan đã bị chia cắt tới lần thứ ba, mở đầu cho thời kỳ 123 năm bị xóa hoàn toàn trên bản đồ thế giới. Nhưng đối với người Ba Lan, đất nước này vẫn còn sống, chừng nào họ tiếp tục chiến đấu để giành lại mảnh đất cha ông. Đây là ý nghĩa cho hai câu đầu.
“Co nam obca przemoc wzięła. Szablą odbierzemy.”
Hai câu sau dịch sát nghĩa sẽ là “Những gì mà thế lực bên ngoài đã lấy đi của chúng ta, chúng ta sẽ giành lại bằng lưỡi kiếm (szabla)”. Trong văn hóa phương Tây, thanh kiếm hay gắn liền với hình ảnh kỵ sĩ, hiệp sĩ, nên thường đại diện cho sự quả cảm, quyết tâm và dứt khoát. Giành lại đất nước bằng lưỡi kiếm, chính là giành lại bằng lòng dũng cảm kiên cường.
Điệp khúc:
Marsz, marsz, Dąbrowski,
(Đều bước theo chân Dąbrowski,
Tiến đến Ba Lan từ đất Ý.
Chúng tôi theo lời ngài chỉ huy,
Giành lại quê hương, có xá gì.)
Dąbrowski (1755-1818), tên đầy đủ là Jan Henryk Dąbrowski, là một tướng lĩnh người Ba Lan. Ông được tôn vinh là anh hùng dân tộc vì đã dành cả cuộc đời để khôi phục đất nước. Sau khi Ba Lan bị chia cắt, ông tích cực tham gia thúc đẩy sự nghiệp phục quốc ở nước ngoài. Ông sáng lập ra Quân đoàn Ba Lan ở Ý, tiếng Ba Lan là “Legiony Polskie we Włoszech”, đồng thời phục vụ cho quân đội của Ý và Pháp dưới sự chỉ huy của Napoleon. Ông đã đóng góp vào việc khôi phục ngắn hạn nhà nước Ba Lan trong sự kiện cuộc nổi dậy của Ba Lan năm 1806 ở Wielkopolska.
“Marsz, marsz, Dąbrowski. Z ziemi włoskiej do Polski.”
“Marsz” có nghĩa là hành quân, bước đều bước. Điệp khúc diễn tả hình ảnh đoàn lính hành quân từ Ý sang Ba Lan, hướng theo sự chỉ huy của tướng Dąbrowski để hợp nhất đất nước.
Khổ hai:
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
(Vượt dòng Wisła, vượt Warta,
Chúng ta, người con đất Polska
Noi gương tướng quân Bonapat
Giành lấy chiến thắng trên quê nhà)
“Dał nam przykład Bonaparte. Jak zwyciężać mamy.”
Hai câu dưới có nhắc đến Napoleon Bonaparte: “Tướng Bonaparte đã làm gương để chúng ta biết phải chiến thắng như thế nào”. Ai cũng biết đây là một vị tướng người Pháp có nhiều chiến thắng lẫy lừng và tầm ảnh hưởng rất lớn vào thời đó.
Sau khi đất nước bị phân chia, rất nhiều binh lính Ba Lan đã di cư sang Pháp và Ý. Tướng Dąbrowski lúc này cũng đã thành công thuyết phục Pháp ủng hộ nền chính nghĩa của Ba Lan và thành lập nên quân đoàn Ba Lan ở Ý. Sự kiện này mang lại nhiều hy vọng cho những người Ba Lan đương thời, rằng Napoleon sẽ góp phần giải phóng Ba Lan mặc dù về sau điều này không thành sự thật.
“Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę. Będziem Polakami.”
Wisła (hay Vistula) và Warta là hai con sông lớn ở Ba Lan. Với sự giúp đỡ của Napoleon Bonaparte, đoàn quân đi từ phía tây qua Warta và phía nam qua Wisła sẽ khôi phục nước Ba Lan độc lập.
Khổ ba:
Jak Czarniecki do Poznania
(Như Czarniecki về Poznań
Xua giặc Thụy Điển thua tan tành
Đất mẹ đang chờ ta giải phóng
Chúng ta không ngại vượt biển xanh)
“Jak Czarniecki do Poznania. Po szwedzkim zaborze”
Czarniecki (1599-1665), tên đầy đủ là Stefan Czarniecki, là một quý tộc, tướng lĩnh, anh hùng dân tộc người Ba Lan.
“Szwedzki zabór” chỉ cuộc xâm lược của quân đội Thụy Điển vào Khối thịnh vượng chung năm 1665. Đây là một cuộc chiến khốc liệt, khiến dân số của Warszawa giảm tới 90%. Cho đến ngày nay, phần lớn tài sản văn hóa Ba Lan bị người Thụy Điển đánh cắp vẫn chưa được phục hồi. Chỉ huy Stefan Czarniecki đã góp phần rất lớn trong việc đẩy lùi quân xâm lược và giữ vững Poznań.
“Dla ojczyzny ratowania. Wrócim się przez morze.”
Czarniecki từng vượt qua eo biển Alssund để chiếm lại đảo Als từ tay người Thụy Điển. Do vậy lời bài hát mới nhắc đến việc vượt biển (“przez morze”), có ý nói rằng để khôi phục lại đất mẹ, dù phải qua sông, vượt biển, người Ba Lan cũng không ngần ngại.
Khổ 4
Już tam ojciec do swej Basi
(Nơi đó, cha già nói với con,
Trong niềm xúc động, lệ lăn tròn,
Basia ơi, con có nghe thấy,
Trống taraban đang vang giòn!)
"Już tam ojciec do swej Basi. Mówi zapłakany"
Barbara, gọi thân mật là Basia, là một cái tên phổ biến ở châu Âu. Không rõ “người cha” và “Basia” ở đây là ai. Nhưng có một giả thuyết nói rằng tác giả Wybicki đã viết về tướng Ksawery Chłapowski và con gái Barbara Chłapowska – người mà tướng Dąbrowski đang yêu. Hai người kết hôn tại Poznań vào năm 1807.
"Słuchaj jeno, pono nasi. Biją w tarabany."
Taraban là một loại trống gõ dân gian có hình thuôn dài, từng được sử dụng trong quân đội Ba Lan trước đây. Đoạn này ý chỉ sự xúc động của người cha khi nghe biết quân đội Ba Lan đang đến gần.
An Vu – Dịch lời bài hát và viết bài
Bình luận